ZASTOSOWANIE ODPOWIEDNIKÓW SŁOWNYCH KONIUNKCJI, ALTERNATYW I DYSJUNKCJI WPRAWIE KARNYM MATERIALNYM. CZY DYREKTYWA JĘZYKA POWSZECHNEGO POZWALA NA ODSTĄPIENIE OD ICH ZNACZENIA PRZYJĘTEGO W LOGICE PRAWNICZEJ?
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest wykazanie, że prawodawca niekoniecznie świadomie, a co za tym idzie – również niekonsekwentnie w procesie tworzenia prawa posługuje się spójnikami w ich znaczeniu przyjętym przez logikę prawniczą. W artykule zostały przeanalizowane przepisy, w których prawidłowo, jak i nieprawidłowo prawodawca posłużył się spójnikami alternatyw, dysjunkcji i koniunkcji w Kodeksie karnym. Posłużono się metodą formalno-dogmatyczną, a także analityczną do wykazania postawionej tezy, a więc, iż niekiedy konieczne jest odniesienie się do dyrektywy języka powszechnego, aby w procesie wykładni nie wywieść z przepisów norm absurdalnych. Rozważania odniesione zostały do obowiązujących w tym zakresie zasad wyrażonych w „Zasadach techniki prawodawczej”, a także do orzecznictwa sądów w sprawach przepisów, których wykładnia budzi kontrowersje lub spory w doktrynie i judykaturze. Wnioski płynące z przeprowadzonych badań potwierdzają postawioną tezę. Konieczne jest zatem niejednokrotne przyjęcie priorytetu dyrektywy języka powszechnego nad dyrektywą rozumienia odpowiedników słownych funktorów prawdziwościowych zgodnie z ich rozumieniem na gruncie logiki.
Bibliografia
Literatura
Dąbrowska-Kardas M., Kardas P., Komentarz do art. 278-363 k.k. w: Kodeks karny. Część
szczególna. Tom III.., red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2022, teza 12 do art. 295 k.k.
Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, PWN, Warszawa 2000.
Koszowski M., Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Ciekawe Miejsca,
Warszawa 2019.
Kraszewski Z, Logika, Nauka rozumowania, PWN, Warszawa 1984.
Kurzępa B., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2011 r., III KK 184/11, „Prokuratura
i Prawo” 2012/5.
Kurzępa B., Ustawa o broni i amunicji. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2010.
Lewandowski S., Malinowski A., Petzel J., Logika dla prawników, Słownik encyklopedyczny,
Wolters Kluwer, Warszawa 2021.
Logika dla prawników, red. S. Lewandowski, Warszawa 2022.
Malinowski A., Błędy formalne w tekstach prawnych, Wolters Kluwer, Warszawa 2020.
Malinowski A., Modyfi katory w tekście prawnym, „Przegląd Legislacyjny” 2018/2.
Malinowski A., Polski tekst prawny. Opracowanie treściowe i redakcyjne. Wybrane wskazania
logiczno-językowe, Wolters Kluwer, Warszawa 2012.
Malinowski A., Problemy wykorzystania w tekstach prawnych spójników wyrażających różne
formy alternatywy, „Przegląd Legislacyjny” 2012/4.
Michalski B., Komentarz do artykułów 226–316, w: Kodeks karny. Część szczególna, t. II, red.
A. Wąsek, C. H. Beck, Warszawa 2005.
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa,
Toruń 2006.
Potyrała M., Tałasiewicz A., Tałasiewicz M., Klątwa koniunkcji, „Państwo i Prawo” 2014/4.
Radecki W., Ochrona dóbr kultury w nowym kodeksie karnym, „Prokuratura i Prawo” 1998/2.
Słownik języka polskiego, Tom I, red. W. Doroszewski, PWN, Warszawa 1958.
Słownik języka polskiego, Tom IV, red. W. Doroszewski, PWN, Warszawa 1963.
Wronkowska S., Zieliński M., Problemy i zasady redagowania tekstów prawnych, Urząd Rady
Ministrów, Warszawa 1993
Zakrzewski P., Komentarz do art. 295 k.k., w: Kodeks karny. Komentarz, red. J. Majewski,
Warszawa 2024, teza 6 art. 295, Lex.
Zeifert M., Problem wieloznaczności składniowej w przepisach zawierających wyliczenia
wierszowe, „Studia Iuridica” 2020, t. LXXXIII.
Źródła prawa
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn.
zm.).
Ustawa z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1184 z późn.
zm.).
Ustawa z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących
ofi arami represji wojennych i okresu powojennego (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2039 z późn.
zm.).
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483
z późn. zm.).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 17 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 485).
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad
techniki prawodawczej”, (Dz. U. z 2016 r. poz. 283).
Orzecznictwo
Postanowienie SA w Krakowie z 26.03.1991 r., II AKz 9/91, „Krakowskie Zeszyty Sądowe”
, nr 4, poz. 14.
Wyrok NSA z 28.03.2000, V SA 1815/99, LEX nr 55275.
Wyrok NSA z 8.05.2001, V SA 2573/00, LEX nr 79612.
Wyrok SA w Katowicach z 28.11.2002 r., II AKa 420/02, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2003,
nr 4, poz. 60.
Postanowienie SN z 13.11.2003 r., II KK 66/03, LEX nr 83775.
Wyrok NSA z 10.02.2005, OSK 1126/04, LEX nr 165721.
Wyrok WSA w Olsztynie z 12.06.2007, II SA/Ol 600/07, LEX nr 969388.
Wyrok NSA z 1.12.2008, II OSK 1502/07, LEX nr 522624.
Wyrok NSA z 13.05.2009, II OSK 1083/08, LEX nr 574320.
Wyrok WSA w Bydgoszczy z 21.04.2010, II SA/Bd 217/10, LEX nr 619887.
Wyrok WSA w Kielcach z 23.05.2012, II SA/Ke 121/12, LEX nr 1257536.
Wyrok SN z 2.03.2015 r., IV KK 382/14, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna
i Wojskowa” 2015, nr 7, poz. 61